ดูหนัง The Clan เดอะ แคลน (2015) เต็มเรื่อง

The Clan เดอะ แคลน (2015)

ด้านหนึ่ง หนังก็เจือกลิ่น “สัจนิยมมหัศจรรย์” แบบอเมริกาใต้อยู่นิดๆ หน่อยๆ ตลอดเรื่อง

แต่อีกด้าน ระหว่างชมภาพยนตร์ไปราวค่อนเรื่อง ผมก็รู้สึกว่านี่เป็น “หนังคาวบอย” ที่ใช้ “หีบเพลงชัก” เป็นอาวุธ และขี่ “ลา” เป็นพาหนะ โดย “ที่มา” และ “ที่ไป” ของตัวละครนำถูกทำให้คลุมเครือ หรือเปิดกว้างต่อการครุ่นคิดตีความพอสมควร

หรือถ้าพูดกันแบบเวอร์ๆ เราอาจเรียกขานให้ The Wind Journeys เป็น “หนังจอมยุทธละติน” ได้ด้วยซ้ำไป (คือ มีทั้งจอมยุทธยอดฝีมือ อาวุธปีศาจ ช่างซ่อมอาวุธที่เร้นกายในหุบเขา เรื่อยไปจนถึงเด็กหนุ่มที่ใฝ่ฝันอยากเป็นจอมยุทธ)

จุดพีคแรกๆ ของหนัง น่าจะอยู่ตรงฉากดวลหีบเพลงในสังเวียนการแข่งขันเล็กๆ ระดับหมู่บ้าน ซึ่งสนุกมาก เพราะมีทั้งองค์ประกอบที่ว่าด้วย “เวทมนตร์” (มนต์ดำ) และการดวล/ด้นสดในลักษณะที่คล้ายๆ กับการร้อง “ลำตัด” ของบ้านเรา

อย่างไรก็ตาม ระหว่างดู ผมชักเริ่มเป็นห่วงว่า ถ้าเกิดหนังดันเล่นกระบวนท่าแบบนี้ซ้ำไปซ้ำมาอยู่เรื่อยๆ จนจบ

มันจะกลายเป็น “โหมโรง” เอานา!

ซึ่งก็น่าดีใจ ที่ฉากดวลแบบนั้นมีปรากฏแค่ครั้งเดียว

เพราะต่อมา เมื่อตัวละครเอกเดินทางไปไกลขึ้น เวทีการประกวดก็ขยายใหญ่และมีมาตรฐานมากขึ้น (จากด้นเดี่ยว กลายเป็นการแข่งขันในรูปแบบวง) ขณะเดียวกัน บรรยากาศการเล่นการเชียร์แบบบ้านๆ และปัจจัยเรื่องคุณไสยก็ถูกลดทอนน้ำหนักลงจน “หมดสิ้น”

และคนทำหนังก็แฟร์ดี ที่ฉายภาพให้เห็นว่า “จอมยุทธ” ของเรา และหีบเพลงปีศาจของเขา นั้นสามารถพ่ายแพ้ได้

โดยเฉพาะเมื่อเขาทำตัวเป็น “ลี้คิมฮวง” ร่ายเพลงเศร้าอุทิศให้กับสตรีที่ถูกตนเองทอดทิ้ง และลูกชายของเธอ ผู้ไม่รู้จักหน้าพ่อ

เพราะแน่นอนว่า พอเพลงที่ถูกบรรเลงโดยหีบเพลงชักมีสถานะเป็นบทบันทึกถึงความรวดร้าวส่วนบุคคล เพลงเพลงนั้นก็ย่อมจะไม่ “ป๊อป” และไม่อาจเอาชนะใจกรรมการ ตลอดจนคนดูหมู่มากได้

ตัวละครที่น่าสนใจพอๆ กับจอมยุทธหีบเพลงชักปีศาจ ผู้เป็นตัวเอกของหนัง ก็คือ ไอ้เด็กหนุ่มที่ออกท่องโลกกว้างและพยายามสานความฝันจะเป็นนักดนตรีเอก ด้วยการดุ่มเดินติดตามนักแอคคอร์เดียนผู้นั่งเฉยชาอยู่บนหลังลา

ประมาณครึ่งเรื่องแรก มีคำถามเกิดขึ้นในใจผมตลอดว่า ไอ้หนุ่มนี่มันจะเป็น “อาฮุย” หรือ “ซานโช ปันซ่า” วะ?

ด้วยความที่มันเป็นคนมีฝัน มีไฟ มีความมุ่งมั่น (คล้ายจะเอาดีได้ไม่ยาก) ทว่า กลับไร้พรสวรรค์ (ทางดนตรีและอื่นๆ) อย่างแทบจะสิ้นเชิง

ฉากหนึ่ง ที่ผมรู้สึก “หวาดเสียว” มากๆ ก็คือ ฉากที่ไอ้หนุ่มคนนี้เข้าไปอุทิศตนตีกลองภายในพุ่มไม้ใหญ่ เพื่อรับศีลล้างบาป (โดยใช้เลือดจิ้งเหลน) จากปรมาจารย์กลองผู้หนึ่ง

จังหวะนั้น ดูเหมือนไอ้หนุ่มของเราจะกลายเป็น “อาฮุย” ที่บรรลุเพลงยุทธ และเติบโตกลายเป็นผู้ใหญ่เรียบร้อยแล้ว

แต่สุดท้าย หนังก็ค่อยๆ ดึงมันกลับไปสู่จุดของการเป็น “ซานโช ปันซ่า” หรือ “คนแพ้ที่มีฝัน” นั่นแหละ (ซึ่งดีแล้ว 555)

เช่นเดียวกับ ชะตากรรมของคุณพี่ตัวละครนำ ที่หลังจากเอาชนะในการดวลครั้งแรกแล้ว พี่แกก็พ่ายแพ้ พลาดหวัง เศร้าสร้อย ถูกซ้อม ไปไม่ถึงเป้าหมาย ซ้ำแล้วซ้ำเล่า

(ฉากหนึ่งที่ผมชอบมาก คือ ฉากที่แกถูกนักเลงท้องถิ่น “ว่าจ้างกึ่งบังคับ” ให้ไปบรรเลงเพลงประกอบการดวลดาบกลางสะพานไม้ริมน้ำระหว่างตัวแทนของสองแก๊ง/ชุมชน ซึ่งพี่แกก็ต้องยอมทำตาม แม้จะไม่ค่อยเต็มใจนัก จุดนั้นเป็นอีกจุดหนึ่งที่บ่งชี้ว่า พี่คนนี้แกก็เป็นแค่ “นักดนตรี” คนหนึ่ง แกมิใช่ “จอมยุทธผู้วิเศษ” ที่สามารถใช้หีบเพลงชักพิฆาตดาบเหล็กลงได้หรอก)

ท้ายสุด จาก “คาวบอย/จอมยุทธ” คุณพี่นักเล่นหีบเพลงจึงกลายสภาพเป็น “ดอน กิโฆเต้”

ส่วนหนังเรื่องนี้ก็บอกเล่านิทานการเดินทางเปี่ยมความหวัง อันมีบั้นปลาย คือ ความว่างเปล่า-ร่วงโรย-เปลี่ยนผ่าน ซึ่งสำหรับผม ถือเป็นบทสรุปที่ทรงพลังไม่น้อยเลยทีเดียว

The Clan (Pablo Trapero)

นี่ถือเป็นหนังเมนสตรีมจากอเมริกาใต้ (อาร์เจนตินา) ที่ดูสนุก แม้จะไม่มีอะไรหวือหวา แปลกใหม่นัก ในเชิงรูปแบบการนำเสนอ

หนังกล่าวถึง “มรดก” หรือ “ผลลัพธ์” ประการหนึ่งของระบอบเผด็จการทหารในอาร์เจนตินา เมื่อแนวร่วมพลเรือนฝ่ายขวา ซึ่งเคยร่วมปฏิบัติการกวาดล้าง “คอมมิวนิสต์” กับสายเหยี่ยวภาครัฐ ไม่มี “หน้าที่” ทางการเมืองอีกต่อไปในยุคการหวนคืนกลับสู่ระบอบประชาธิปไตย

ดังนั้น พวกเขาจึงต้องหันไปแสวงหาทรัพย์สิน จากการก่ออาชญากรรม-เรียกค่าไถ่

กลุ่มตัวละครหลักในหนังคือครอบครัว “ปุชชิโอ” ครอบครัวชนชั้นกลางระดับสูง ที่มี “พ่อ” เป็นทั้งหัวหน้าครอบครัวและหัวหน้าแก๊งมาเฟีย แม้หนังจะสร้างจากเรื่องราวที่เกิดขึ้นจริง แต่ก็อาจกล่าวได้ว่า หากพิจารณาในเชิง “โครงสร้าง” แล้ว ครอบครัว “ปุชชิโอ” ก็คือ “ภาพจำลองขนาดย่อส่วน” ของระบอบเผด็จการ/ปิตาธิปไตยที่เคยปกครองอาร์เจนตินานั่นเอง

ความสัมพันธ์ของระบอบปิตาธิปไตยในระดับครัวเรือน หรือสายสัมพันธ์ระหว่างพ่อกับลูกในหนัง ดำเนินไปผ่านการบังคับขู่เข็ญ, การอุปถัมภ์ค้ำจุน, การสมยอม, ภาวะจำยอม, การพยายามจะขัดขืนต่อต้าน รวมถึงอาการไม่ลงรอยระหว่างสมาชิกในครอบครัว ซึ่งนำไปสู่ภาวะล่มสลายแตกร้าวในที่สุด

น่าสนใจว่าหนึ่งในตัวละครสำคัญของหนัง คือ ตัวลูกชายคนโต มีชีวิตอีกด้านเป็นนักรักบี้ดังของอาร์เจนตินายุคปลาย 1970 ถึงต้น 1980

เท่ากับว่าเขาเป็นนักกีฬาร่วมสมัยกับซูเปอร์สตาร์แห่งวงการฟุตบอลอย่าง “ดิเอโก้ มาราโดน่า”

นั่นก็นำไปสู่ข้อเท็จจริงที่หลายคนอาจไม่รู้หรือลืมๆ ไปแล้วว่า ยุคที่มาราโดน่ากำลังรุ่งๆ ก่อนจะพาอาร์เจนตินาคว้าแชมป์โลกนั้น ประเทศของเขายังปกครองโดยระบอบเผด็จการทหารอยู่เลย

และทีมชาติอาร์เจนตินาภายใต้การนำของ “มาราโดน่า” ก็ได้แชมป์ฟุตบอลโลกในปี 1986 หรือเพียง 3 ปี หลังเผด็จการทหารลงจากอำนาจ